مدتی است کمبود اصلی‌ترین ماده اولیه مورد نیاز تولید شمش فولاد یعنی آهن اسفنجی در کشور احساس می‌شود و سوالی که مطرح می‌شود آن است که چرا علی‌رغم اینکه میزان تولید آهن اسفنجی در کشور بیش از نیاز آن است، باز هم فولادسازان با چالش تامین این ماده اولیه مواجه هستند؟
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین»، مدتی است کمبود اصلی‌ترین ماده اولیه مورد نیاز تولید شمش فولاد یعنی آهن اسفنجی در کشور احساس می‌شود و سوالی که مطرح می‌شود آن است که چرا علی‌رغم اینکه میزان تولید آهن اسفنجی در کشور بیش از نیاز آن است، باز هم فولادسازان با چالش تامین این ماده اولیه مواجه هستند؟
طبق گزارش آماری انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، میزان کل تولید فولاد کشور در سال 1399، حدود 30 میلیون تن و میزان تولید آهن اسفنجی، 31 میلیون تن بوده که اگر از واحدهای فولادسازی که از آهن اسفنجی استفاده نمی‌کنند و همچنین ظرفیت 10 تا 15 درصدی مصرف قراضه در کوره‌های قوس الکتریکی فولادسازان بزرگ صرف نظر کنیم، به میزان حدود سه میلیون تن آهن اسفنجی مازاد بر مصرف داخلی خواهیم رسید. امسال نیز تولیدکنندگان آهن اسفنجی در هفت ماه سال جاری حدود 17.4 میلیون تن از این محصول را تولید کرده‌اند که اگرچه نسبت به مدت مشابه سال 1399، کاهش ۴ درصدی را نشان می‌دهد اما اگر در زمستان با کمبود گاز مواجه نباشیم، تولید آهن اسفنجی به مقدار سال قبل خواهد رسید.
وزارت صنعت، معدن و تجارت بعد از آزادسازی صادرات آهن اسفنجی، حدود 15 شرکت تولیدکننده این ماده اولیه را ملزم به عرضه آن در بورس کالای ایران کرد. به طوری که آهن اسفنجی تولید شده باید در بورس کالا عرضه شود و تنها در صورتی که مازاد بر نیاز کشور باشد، اجازه صادرات آن وجود خواهد داشت. وزارت صمت معتقد است که این تصمیم به شفافیت معاملات و تنظیم بازار آهن اسفنجی کمک می‌کند و در صورت همکاری تمامی شرکت‌های فولادی، راهکاری مثبت برای حذف بحث بازار سیاه و جلوگیری از جولان دلالان است اما به نظر می‌رسد این رویکرد با مخالفات‌ها و چالش‌هایی همراه باشد.
اگرچه الزام فروش آهن اسفنجی در بورس کالای ایران می‌تواند ضمن کاهش نگرانی مصرف‌کننده در تامین این ماده اولیه، باعث ایجاد تعادل در زنجیره فولاد شود اما همه فولادسازان به خصوص واحدهای کوچک توانایی معامله در بورس کالای ایران را ندارند و اولین مانع در این زمینه، تعریف حداقل میزان خرید برای کالا است. تولیدکننده‌ای که نقدینگی کافی برای خرید آهن اسفنجی ندارد، خرید از بورس کالا را غیر منطقی می‌داند. همچنین برخی تولیدکنندگان برای دریافت کد بورسی باید چالش‌های گوناگونی در جهت فراهم‌سازی الزامات مدنظر بورس، پشت سر بگذارند که این امر، زمان‌بر خواهد بود و در این بین، طبیعی است با کمبود جدی ماده اولیه و اختلال در تولید مواجه شوند. ضمن اینکه آهن اسفنجی باید حداکثر تا دو هفته بعد از تولید، مصرف شود و قابل انبار شدن برای مدت طولانی نیست که این امر نیز حداقل خرید لازم از بورس را برای مصرف‌کننده غیرممکن می‌سازد.
موضوع دیگری که در این میان مطرح است به فرایند قیمت‌گذاری آهن اسفنجی برمی‌گردد که دست شرکت‌های عرضه‌کننده را برای مدیریت عرضه و افزایش قیمت پایه باز گذاشته است. به طوری که در هفته گذشته که معاملات آهن اسفنجی به صورت دستوری به بورس کالا منتقل شد و تقاضا جهش بزرگی را تجربه کرد، شاهد کاهش میزان عرضه برخی شرکت‌ها بودیم که در نهایت با رقابت صورت گرفته، به افزایش قیمت آهن اسفنجی منجر شد.
در مجموع احتمال دارد که به علت ناتوانی برخی فولادسازان در خرید از بورس و همچنین کاهش تدریجی قدرت خرید سایر مشتریان بورسی به دلیل افزایش پلکانی قیمت آهن اسفنجی، پروژه خرید و فروش اجباری آهن اسفنجی در بورس کالای ایران با معضلات جدی مواجه شود. شاید اگر این تصمیم را در کنار آزادسازی صادرات آهن اسفنجی و صادرات چند برابری آن نسبت به سال گذشته، بررسی کنیم به این نتیجه برسیم که راه برای صادرات این ماده اولیه و حذف واحدهای فولادی کوچک هموار شده باشد. بنابراین به نظر می‌رسد علاوه بر اینکه باید شفاف‌سازی بیشتری در خصوص چیستی و چرایی این تصمیم‌گیری‌ها انجام شود، عواقب و تبعات آن‌ها نیز مورد بررسی قرار بگیرد.
یادداشت: فاطمه یعقوبی زاده
انتهای پیام//