حمل و نقل یکی از گلوگاه‌های صنعت فولاد کشور محسوب می‌شود و مهم‌ترین ضعف در این حوزه، کمبود زیرساخت‌های حمل و نقلی است. تولیدکنندگان بزرگ با توجه به نیازهای اساسی خود به حمل مواد اولیه و محصولات در مقیاس بالا، اقدام به تاسیس شرکت‌های حمل و نقلی کرده‌اند و توانسته‌اند با این اقدام، علاوه بر اینکه مواد اولیه خود را تامین کنند، سهمی در بهبود شاخص‌های حمل و نقلی کشور داشته باشند. در این خصوص خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با علی قبادی، مدیرعامل شرکت چند وجهی فولاد لجستیک گفت‌وگویی انجام داده است. وی می‌گوید شرکت فولاد لجستیک در سال جاری توانسته است تمامی رکوردهای حمل و نقل را جابه‌جا کند که این مهم علی‌رغم وجود مشکلاتی همچون قطعی برق، شیوع ویروس کرونا و مشکلات زیرساختی رقم خورده است. متن این گفت‌وگو را در ادامه خواهید خواند:
توضیحاتی در خصوص تاریخچه و فعالیت شرکت چند وجهی لجستیک بفرمایید.
در میان ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی، در حال حاضر استفاده از شرکت‌های لجستیکی طرف سوم به طور قابل توجهی در دنیا افزایش یافته و ایجاد و توسعه این شرکت‌ها به ویژه در کشورهای موفق در حوزه لجستیک، تاثیر بسزایی در بهبود وضعیت لجستیکی و توسعه تجارت آن‌ها داشته است. منظور از شرکت‌های طرف سوم، شرکت‌هایی است که طیف وسیعی از خدمات لجستیکی از قبیل حمل و نقل، انبارداری، خدمات گمرک، مدیریت موجودی و سفارش‌ها، بسته‌بندی، توزیع و غیره را ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها محوریت خود را بر ارائه خدمات لجستیکـی در قالـب قراردادهایی مشخص برای بنگاه‌ها و شرکت‌ها انجام می‌دهند. به بیان دیگر، این نسل از ارائه‌دهندگان خدمات لجستیکی اشاره به شرکت‌هایی دارد که سازمان‌ها و بنگاه‌های تولیدی و خدماتی، بخشی یا کل امور لجستیکی خود را به آن‌ها برون‌سپاری می‌کنند. از دیگر مزایای بهره‌گیری از این شرکت‌ها می‌توان به تخصصی شدن خدمات، کاهش هزینه‌ها و قیمت تمام شده محصول، تمرکز واحدهای تولیدی بر توسعه کسب وکار اصلی خود، بهبود سطح خدمت‌رسانی به مشتریان و ارتقای جایگاه بنگاه در میان رقبا اشاره کرد. با همین دستورالعمل و در راستای ارتقا و شکوفاسازی ظرفیت‌های بالقوه فولاد خوزستان، شرکت چند وجهی فولاد لجستیک که در گذشته نه چندان دور از ادغام دو شرکت بزرگ حمل و نقل ریلی و جاده‌ای تشکیل شده بود، با در دستور کار قراردادن ماموریتی محوری و اساسی در تامین زنجیره مواد اولیه شرکت فولاد خوزستان و ارائه خدمات لجستیک و حمل و نقل به شرکت‌های تابعه به کارگیری شده است.
هدف از تشکیل شرکت چند وجهی فولاد لجستیک، حمل و نقل مواد اولیه و تامین سنگ‌آهن و کنسانتره از معادن برای مصرف شرکت‌های فولاد خوزستان و فولاد شادگان است که در حال حاضر این حمل و نقل به صورت ریلی، جاده‌ای و دریایی انجام می‌گیرد. همچنین این شرکت خدمات لجستیکی، تعمیرات و نگهداری خود را در حوزه جاده‌ای و ریلی به شرکت‌های داخلی و خارجی تولیدکننده قطعات ارائه می‌دهد و با استفاده از پتانسیل موجود، نقش خود را در حمل و نقل ترکیبی و با در اختیار داشتن ظرفیت هفت هزار هکتاری در بندر امام خمینی (ره) در تخلیه و حمل و نقل مواد صادراتی و وارداتی محصولات فولادی، ایفا می‌کند. در حال حاضر، شرکت چند وجهی فولاد لجستیک، یکی از پنج شرکت بزرگ و توانمند حمل و نقل در ایران است.
شرکت فولاد لجستیک از چه روشی برای حمل و نقل استفاده می‌کند؟ سهم هر یک از روش‌های ریلی و جاده‌ای در حمل این شرکت به چه میزان است؟
این شرکت با توجه به توانمندی‌ها و تجربه‌های قبلی و در راستای حمل مواد اولیه مورد نیاز و محصولات تولیدی شرکت فولاد خوزستان و سایر شرکت‌ها از حمل و نقل ریلی، جاده‌ای، دریایی و ترکیبی استفاده می‌کند.
در بخش ریلی فعالیت‌های زیادی صورت داده‌ایم که از جمله آن‌ها می‌توان به راهاندازی، توسعه و نگهداری خطوط ریلی جهت حمل مواد اولیه و محصولات طراحی، ساخت و راهاندازی زیرساخت‌های مورد نیاز جهت بارگیری و تخلیه در اقصی نقاط کشور، تامین و تهیه انبار جهت محصولات و مواد اولیه هم جوار با خطوط ریلی، ارائه خدمات حمل بین‌المللی ریلی به کشورهای حوزه CIS و UIS ، مدیریت حمل و نقل ریلی با تامین واگن و پشتیبانی لجستیکی فولاد خوزستان اشاره کرد.
اهم فعالیت‌های بخش جاده ای نیز بهره‌برداری از ۳۰ دستگاه کامیون C&C تحت مالکیت شرکت فولاد لجستیک با ارزش ۴۵۰میلیارد ریال در پایانه خدماتی فنی شرکت چند وجهی فولاد لجستیک، حمل روزانه یک هزار کامیون بالغ بر ۳۰۰ هزار سرویس جاده‌ای از اقصی نقاط کشور، به روزرسانی وضعیت پایانه‌های شرکت به ویژه پایانه اهواز و تمرکز بر سودرسانی این پایانه‌ها، احداث تعمیرگاه مرکزی شرکت فولاد لجستیک با مساحت سه هزار و ۲۰۰ متر مربع نمایندگی شرکت آریا دیزل در پایانه خدماتی فنی شرکت فولاد لجستیک، برگزاری بزرگ‌ترین مناقصه حمل در کشور و راهاندازی سیستم الکترونیکی رزرو بار است.
علت استفاده از هر دو روش برای حمل و نقل چیست و کدام یک بر دیگری مزیت دارد؟
به دلیـــل اینکه تامین مواد اولیه و حمل محصولات تولیدی در شرکت فولاد خوزستان جزو انتظارات اصلی و عمده بوده است و با هدف ارائه خدمات با کیفیت در کنار سرعت، صرفه‌جویی در وقت، مقرون به صرفه بودن، نگرانی کمتر، آسان در دسترس نبودن بعضی از مناطق عملیاتی و ارتباط آسان‌تر و ایجاد انتخاب بین گزینه‌های حمل و نقل در شرایط ویژه و خاص همراه با دلایل دیگر منطقه‌ای، این شرکت را مجبور کرد که به تنها یکی از روش‌های حمل و نقل اکتفا نکند و از سایر روش‌های موجود نیز بهره‌برداری و استفاده کند. پس در چنین شرایطی حمل و نقل ترکیبی ریلی و جاده‌ای اهمیت پیدا می‌کند. در این مدل حمل و نقل، با ترکیب کردن چند مدل مختلف، سعی می‌کنیم نواقص مربوط به هر مدل را کاهش دهیم و با هم‌افزایی بین چند روش، بهترین امکان را برای حمل و نقل کالاها در کنار کاهش هزینه‌های تمام شده و افزایش بازدهی سیستم حمل و نقل، در اختیار صاحبان اصلی کالا و شرکت فولاد خوزستان قرار دهیم.
شرکت فولاد لجستیک در سال جاری چه عملکردی را در حوزه حمل و نقل بر جای گذاشته است؟ این عملکرد نسبت به سال‌های گذشته چه تغییری داشته است؟
عملکردها و رکوردهای ثبت شده شرکت فولاد لجستیک در سال جاری چشمگیر بوده است؛ به طوری که رشد ۱۳۰درصد حمل مواد اولیه در ۶ ماهه اول امسال بر اساس برنامه ابلاغی فولاد خوزستان به عنوان بهترین عملکرد ۱۰ سال اخیر، دستیابی به رکورد حمل و نقل روزانه به میزان ۳۳هزار و ۲۱۶ تن به عنوان بهترین عملکرد ۱۰ساله حمل روزانه از تاریخ تاسیس شرکت تا کنون و ثبت رکود بی‌سابقه تعمیرات واگن‌های باری به تعداد ۸۷۷ دستگاه واگن حاصل شده است. همچنین ایجاد انبار ضایعات برای نخستین بار در مجموعه فولاد خوزستان، رشد بیش از ۳۰۰درصدی سود خالص حسابرسی شده ۶ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه در سال قبل، به سودرسانی مجدد سیستم پایانه شرکت پس از سالیان متمادی از دیگر عملکردهای فولاد لجستیک در امسال بوده‌اند. ضمن اینکه سال جاری اقداماتی همچون برگزاری بزرگ‌ترین مناقصه حمل در کشور و راهاندازی سیستم الکترونیکی رزرو بار و صدور بارنامه در منطقه سنگان-خواف صورت دادیم. در نهایت اینکه شرکت فولاد لجستیک اخیرا مفتخر به کسب لوح تقدیر شرکت راه آهن جمهوری اسلامی شده است.
عوامل کسب این موفقیت‌ها را در حوزه حمل و نقل چه می‌دانید؟ چه اقداماتی را برای رسیدن به این موفقیت صورت داده‌اید؟
کارکنان شرکت چند وجهی فولاد لجستیک به مانند سایر فولاد مردان، کمر همت بسته‌اند که پایداری تولید شرکت فولاد خوزستان همواره حفظ شده و زمینه‌ها و بسترهای ارتقا فراهم شود. قطعا انجام این امور بدون لطف و عنایت خداوند متعال و مساعدت‌های هیئت مدیره محترم و همت و تلاش مضاعف همکاران شرکت چندوجهی فولاد لجستیک در کنار همدلی، کار گروهی، دانش فنی، تخصص و تعهد، تلاش بی‌وقفه و حفظ کیفیت میسر نشده است. تلاش، برنامه‌ریزی، کنترل دقیق پارامترهای عملیاتی و تدوین سناریوهای پویا را می‌توان جزو عوامل اصلی دستیابی به این موفقیت‌ها دانست. همچنین کار گروهی و روحیه مجاهدت در کنار تخصص و تعهد است که دستیابی به رکوردهای جدید را تضمین می‌کند. در کنار این عوامل انسانی، انجام صحیح و اصولی فرایندهای نگهداری و تعمیرات ماشین‌آلات و تجهیزات، حفظ و ارتقای سیستم‌ها و مدیریت حمل و نقل ترکیبی و روال‌های عملیاتی که ستون‌های اصلی پایداری و تحقق این رکوردها هستند نیز باعث شده است موفقیت‌های زمان اخیر قابلیت دستیابی بیشتری داشته باشند.
زیرساخت‌های کشور را برای حمل و نقل ریلی و جاده ای چگونه می‌بینید؟ چه چالش‌هایی در این حوزه وجود دارد؟
ایران دارای مزیت‌ها و پتانسیل‌های زیادی در زمینه لجستیک است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به قرار گرفتن در منطقه خاورمیانه و در مسیر پنج کریدور اصلی ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی، امکان استفاده از همه روش‌های حمل و نقل، دسترسی به آب‌های آزاد، داشتن سواحل آبی و مرزهای خشکی گسترده، برخورداری از بنادر متعدد و شبکه جاده‌ای گسترده اشاره کرد. کشور ما به دلیل برخورداری از این مزیت‌ها، توانایی تبدیل شدن به یکی از مراکز مهم تجارت در منطقه و حتی دنیا را دارا بوده اما متاسفانه تاکنون توسعه لجستیک در کشور به طور جدی مورد توجه قرار نگرفته است.
در جدول زیر، ضعف عملکردی ایران در زمینه حمل و نقل مطابق با شاخص‌های مرتبط با حوزه لجستیک، به خوبی نشان داده شده است که علت آن، عدم توسعه زیرساخت‌های لجستیکی است. بر اساس آخرین گزارش بانک جهانی، ایران در شاخص عملکرد لجستیک سال ۲۰۱۹، دارای نمره ۲٫۳۴ از ۵ (بهترین وضعیت) بوده و جایگاه ۸۰ را در میان ۱۴۱ کشور به خود اختصاص داده است.
هرچند که مقایسه این آمار در سال ۲۰۱۹ با وضعیت کشور در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر وضعیت ایران در بخش لجستیک در بعضی شاخص‌ها بهبود یافته، اما در قیاس با متوسط نمره و رتبه کشور در شاخص مذکور و پیشرفت و سرمایه‌گذاری و سایر شاخص‌های دیگر کشورها، نتیجه این می‌شود که ایران در حوزه لجستیک پیشرفت چندانی نداشته است و طبیعتا در قیاس با کشورهای پیشرفته و توسعه یافته از زیرساخت‌های لجستیکی کارآمد برخوردار نیست.
با توجه به اینکه دولت متولی احداث زیرساخت‌ها است، چه پیشنهادهایی را در جهت بهبود وضعیت زیرساخت‌ها دارید؟
با توجه به توضیحات فوق و با عنایت به متولی بودن دولت در احداث زیرساخت‌ها، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که با وجود پتانسیل‌ها و مزیت‌های منحصربه‌فرد لجستیکی در ایران، تاکنون بنا به دلایل گوناگون، توسعه لجستیک و زیرساخت‌های آن در کشور ما مغفول مانده است. عمده‌ترین چالش‌های حوزه لجستیک کشور را می‌توان مواردی شامل عدم وجود سند جامع برای حوزه لجستیک، فقدان حمل و نقل چندوجهی در کشور، عدم شکل‌گیری و توسعه شرکت‌های لجستیکی طرف سوم با رویکرد برون‌سپاری از طرف سازمان‌های دولتی، عدم مشارکت بخش خصوصی در توسعه لجستیک به دلیــل هزینه‌هـــا و فرایندهای قانونی طولانی، نابه‌سامانی و عدم هماهنگی در زنجیره‌های تامین کالا و سازمان‌های مرتبط دولتی و خصوصی، عدم توسعه مراکز لجستیکی در ایران و تبدیل نشدن کشور به هاب تجاری در منطقه و عدم توسعه زیرساخت‌های فیزیکی برشمرد.
افزون بر مشکلاتی که اشاره شد، تعدد نهادهای نظارتی در حوزه ترانزیت و فرایندهای ورود و خروج کالا، وجود نهادهای متعدد متولی سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری در حوزه لجستیک و حمل و نقل، عدم استفــاده از تکنولوژی و تجهیزات نوین در حوزه لجستیک، عدم وجود زیرساخـت و سامانه‌های اطلاعاتی برای به اشتراک‌گـذاری اطلاعات بین سازمان‌های ذی‌ربط و مواردی از این قبیل، از دیگر چالش‌ها و موانع بهبود وضعیت لجستیک در کشور به حساب می‌آیند.
چه برنامه‌ها و چشم‌اندازی را برای شرکت فولاد لجستیک در سال جاری و سال‌های آتی در نظر گرفته‌اید؟
شرکت فولاد لجستیک به لطف خداوند متعال در صدد است تا ضمن حفظ شرایط موجود کنونی و ایجاد وضعیت رو به بهبود، اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت را برای سازمان خود بر اساس نقشه جامع راه طراحی شده به دست آورد. در همین راستا، با توجه به موانع و مشکلات پیش روی حوزه لجستیک کشور و منطقه خوزستان و دسترسی سریع این حوزه به آب‌های منطقه آزاد، اقداماتی نظیر تدوین نقشه راه جامع لجستیک فولاد خوزستان، ایجاد و به کارگیری مدل‌های جدید و ارتقای مدل‌های فعلی حمل و نقل چند وجهی و ترکیبی با رویکرد هزینه کمتر، کیفیت بالاتر و زمان سریع‌تر، حمایت از ایجاد زیرساخت‌های لجستیکی و ارتقای زیرساخت‌های فیزیکی در کنار وجود یک نهاد متولی مشخص و واحد برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه لجستیک مورد نیاز شرکت فولاد خوزستان با توجه به زیرساخت‌های منطقه، ایجاد زمینه‌های بیشتر مشارکت بخش خصوصی در توسعه لجستیک منطقه خوزستان، ساماندهی زنجیره‌های تامین کالای مواد اولیه و محصولات تولیدی شرکت‌های فولادی در سطح کشور با رویکرد به‌پویایی بیشتر، ایجاد و توسعه مراکز لجستیکی مورد نیاز سازمان فولاد خوزستان در راستای بهبود شرایط حمل و نقل و همچنین ارتقای سطح معیشتی و رفاهی همکاران، تجمیع لجستیکی حمل و نقل فولاد خوزستان در همه زمینه‌های بارگذاری، باربرداری و حمل و نقل، ایجاد زمینه‌های مشارکتی و بسترهای لازم و گسترش انبارهای اختصاصی مورد استفاده در بندر امام خمینی، جزو برنامه‌ها، اهداف و سیاست‌های این شرکت است.
