حمید جلالی‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» بیان کرد: فلز سرب از حدود دو هزار سال پیش، در تولید مصنوعات فلزی مورد استفاده قرار می‌گرفته است و از جمله فلزات پرکاربرد در صنعت کشور به شمار می‌آید. در حال حاضر حدود ۸۰ معدن سرب و روی در ایران با ظرفیت بالغ بر ۲۰۰ میلیون تن شناسایی شده است که در این زمینه می‌توان به معادن سرب و روی انگوران و مهدی‌آباد اشاره کرد. ایران بعد از کشورهای چین، قزاقستان و هند، در جایگاه چهارم ذخایر معدنی سرب و روی قاره آسیا قرار گرفته است و به عنوان پنجمین کشور تولیدکننده شمش سرب در این قاره شناخته می‌شود. علی‌رغم اینکه ایران از بیش از ۹ درصد ذخایر معدنی سرب و روی جهان برخوردار است اما متاسفانه تنها یک درصد از سهم تولید و صادرات جهانی را در اختیار دارد.
وی افزود: از سوی دیگر، ایران یکی از کشورهای پیشتاز تولید شمش سرب با استفاده از ضایعات باتری فرسوده در خاورمیانه است. در حالی که امکان بازیافت در کشورهای همسایه تا چند سال پیش فراهم نبود و تولیدکنندگان داخلی می‌توانستند با واردات باتری فرسوده و بازیافت آن در داخل ارزش افزوده ایجاد کنند اما در حال حاضر کشورهایی مانند افغانستان، ارمنستان، ترکیه و… با بهره‌گیری از تکنولوژی بازیافت، از صادرات باتری فرسوده جلوگیری می‌کنند تا بتوانند به سودآوری بیشتری در این زمینه دست پیدا کنند. نکته قابل تامل اینکه مدیران صنعتی و دولتی این کشورها به تولیدکنندگان داخلی پیشنهاد می‌کنند که با فراهم کردن تسهیلات لازم مانند در اختیار گذاشتن زمین در مناطق ویژه اقتصادی با قرارداد اجاره به شرط تملیک ۵۰ ساله و معافیت ۱۵ ساله از هرگونه عوارض مالیاتی، می‌توانند نسبت به تولید شمش سرب در این کشورها اقدام کنند که متاسفانه چنین تسهیلاتی در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار نمی‌گیرد.
ضرورت توسعه تکنولوژی فرآوری کنسانتره سولفوره سرب
دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان شمش ایران در خصوص چالش تامین مواد اولیه، عنوان کرد: با توجه به اینکه شرکت‌های تولیدکننده شمش سرب از مواد معدنی، از کنسانتره اکسیدی استفاده می‌کنند و ضمن اینکه منابع اکسیدی معدن سرب و روی انگوران نیز رو به پایان است و در حال حاضر به لایه‌های سولفوره این معدن رسیده‌ایم، بر همین اساس ضرورت دارد توسعه و گسترش به کارگیری از تکنولوژی فرآوری کنسانتره سولفوره سرب در دستور کار تولیدکنندگان شمش سرب قرار داده شود که خوشبختانه یکی از شرکت‌های عضو این انجمن، موفق به ثبت اختراع فرآوری کنسانتره سولفوره بدون آلایندگی زیست‌محیطی و با راندمان بالا در داخل کشور شده و در حال تولید شمش با استفاده از این روش است. در حالی که تا پیش از این و در غفلت مسئولان امر، سالانه حدود ۷۰ هزار تن کنسانتره سولفوره سرب به خارج از کشور صادر می‌شود و به نظر می‌رسد اگر حمایت‌های لازم از سوی سازمان‌های دولتی از این شرکت صورت پذیرد، گام بزرگی در راستای جلوگیری از خام‌فروشی برداشته خواهد شد.
جلالی‌پور در همین راستا اضافه کرد: از آنجایی که امکان واردات ضایعات باتری فرسوده از کشورهای همسایه فراهم نیست و این ماده اولیه توسط دو شرکت مطرح تولیدکننده باتری نو در داخل کشور خریداری می‌شود، بنابراین امکان رقابت‌پذیری میان سایر شرکت‌های خصوصی وجود ندارد و متاسفانه شرکت‌های تولیدکننده شمش سرب با استفاده از باتری فرسوده به نقطه بحران رسیدهاند.
وی در مقایسه تولید شمش سرب با استفاده از باتری فرسوده و کنسانتره معدنی، اذعان کرد: به نظر می‌رسد تولید شمش در هر دو روش، تفاوت چندانی نداشته باشد. اگرچه قیمت‌گذاری باتری فرسوده طی چند سال گذشته، بر اساس ۵۰ درصد سرب محتوی باتری صورت می‌پذیرفت اما در حال حاضر این رقم به ۶۸ درصد سرب رشد پیدا کرده است. بر همین اساس، دامنه سود تولیدکنندگان شمش سرب به کمتر از یک درصد کاهش یافته است و تولید در چنین شرایطی صرفه اقتصادی ندارد. با توجه به این مهم، به نظر می‌رسد تولید شمش از کنسانتره معدنی مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد بود و البته باید متذکر شد که این تولیدکنندگان نیز به دلیل تامین نشدن مواد اولیه لازم، چالش‌های مختص به خود را دارند. در یک نگاه کلی، در حال حاضر تولیدکنندگان شمش سرب با چالش تامین مواد اولیه روبه‌رو هستند و ضرورت دارد اقدامات لازم برای رفع این معضل اجرا شود.
نیازمند بازنگری در قیمت‌گذاری شمش سرب هستیم
این فعال صنعت سرب در ادامه به نحوه قیمت‌گذاری سرب اشاره کرد و گفت: قیمت‌گذاری شمش سرب صادراتی بر اساس بورس فلزات لندن (LME) صورت می‌پذیرد و با توجه به اینکه صادرکنندگان داخلی با مشکلات فراوانی از جمله تحریم‌ها و افزایش هزینه‌های حمل و نقل دست و پنجه نرم می‌کنند، صادرات شمش با اختلاف حدود ۲۰۰ دلاری نسبت به قیمت جهانی به سایر کشورها انجام می‌شود که متاسفانه این مهم در ارزش‌گذاری صادراتی تولیدکنندگان لحاظ نمی‌شود. قیمت‌گذاری شمش سرب در بازار داخلی، بر اساس قیمت باتری فرسوده انجام می‌شود و تولیدکنندگان سرب در این زمینه هیچ نقشی ندارند و قیمت توسط دو شرکت بزرگ تولیدکننده باتری نو تعیین می‌شود. ضمن اینکه ما نسبت به نحوه قیمت‌گذاری شمش در بورس کالای ایران معترض هستیم و قیمت‌گذاری دستوری را مناسب ارزیابی نمی‌کنیم. قیمت شمش سرب در بورس، حدود ۶۰ هزار تومان است؛ در حالی که کنسانتره سرب با عیار ۵۰ درصد، حدود ۳۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم در این تالار صنعتی قیمت‌گذاری می‌شود. با توجه به اینکه می‌توان از دو تن کنسانتره معدنی، یک تن شمش سرب استحصال کرد، بنابراین بدون در نظر گرفتن هرگونه هزینه اضافی و سود تولیدکننده، قیمت شمش سرب باید بیشتر از ۶۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت‌گذاری شود.
جلالی‌پور تصریح کرد: ما این مسئله را چند سری با مسئولان بورس کالای ایران و همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت مطرح کرده‌ایم که باید قیمت پایه شمش سرب در بورس افزایش پیدا کند و یا از قیمت کنسانتره معدنی عرضه شده در بورس کاسته شود. تولیدکننده شمش نمی‌تواند محصول خود را ۱۰ هزار تومان زیر قیمت بازار در بورس عرضه کند؛ در حالی که باید مواد اولیه مورد نیاز خود را با قیمت بیشتر، از همین تالار صنعتی خریداری کند. بنابراین باید یک بازنگری اساسی در خصوص شیوه قیمت‌گذاری شمش سرب در داخل کشور انجام شود.
وی در ارتباط با ورود موقت باتری فرسوده به داخل کشور، اذعان کرد: تولیدکنندگان شمش سرب که اقدام به ورود موقت باتری می‌کنند، موظف به صادرات ۶۰ درصدی شمش تولیدی خود هستند که در اصل کالای واردشده امانی است و باید پس از ایجاد ارزش افزوده به فروشنده بازگردانده شود. در حالی که تولیدکنندگان این صنعت بر اساس بخشنامه سال ۱۳۹۷ گمرک از بازگشت ارز صادراتی معاف شده بودند، متاسفانه بانک مرکزی در سال ۱۳۹۹ و در اقدامی خلق‌الساعه، آن‌ها را ملزم به برگشت ارز صادراتی کرد که این موضوع برخلاف اساسی‌ترین بخش قانون یعنی عطف به ماسبق نشدن آن است و باعث شده که صادرکنندگان سرب کشور به علت بلاتکلیفی و مواجه شدن با مشکلات فراوان، تمایل کمتری به صادرات نشان دهند. در حال حاضر ما شاهد از دست دادن بازارهای صادراتی و بین‌المللی هستیم که این مسئله، ضربه سختی به اعتبار صادرکنندگان داخلی وارد کرده است. متاسفانه علی‌رغم برگزاری جلسه‌ای متعدد و مکاتبات فراوان، دستگاه‌های اجرایی اهتمامی در حل چالش به وجود آمده برای کارفرمایان این صنعت نشان نمی‌دهند و اختلاف مذکور همچنان پابرجا است که این مشکلات به مراتب بیشتر از تحریم‌های اقتصادی، تولید و اقتصاد کشور را دچار بحران خواهد کرد.
لزوم همکاری مشترک فعالان صنعت سرب و سازمان‌های ذی‌ربط
دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان شمش ایران در خصوص آلایندگی صنعت سرب، بیان کرد: صنعت سرب، یک فرصت است و تهدید به شمار نمی‌آید. متاسفانه این دیدگاه در کشور شکل گرفته است که سرب، یک صنعت آلاینده است؛ در حالی که اقدامات لازم جهت کاهش آلایندگی سرب در واحدهای تولیدکننده شمش انجام می‌شود و فعالان این صنعت، هزینه‌های هنگفتی را به منظور حفظ و رعایت ضوابط و استانداردهای زیست‌محیطی داشته‌اند. متاسفانه بعضی سازمان‌های کشور، همکاری‌های لازم با تولیدکنندگان را به عمل نمی‌آورند و در حال حاضر صنعت سرب کشور دچار خودتحریمی شده است که باید مسئولان در جهت رفع این مشکلات قدم بردارند. چراکه سرب، از کاربردهای فراوانی در سایر صنایع مانند خودروسازی و باتری‌سازی برخوردار است و بعضی از تولیدکنندگان شمش سرب کشور در حال استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا در تولید محصول هستند. بنابراین امیدوار هستیم تعامل و همکاری سازنده‌ای میان تولیدکنندگان شمش سرب (انجمن شمش سرب ایران) و مسئولان و سازمان‌های مربوطه شکل بگیرد تا بتوانیم از این فرصت، به بهترین شکل ممکن استفاده کنیم.
جلالی‌پور ضمن انتقاد از تصویب بخشنامه و دستورالعمل‌های خلق‌الساعه در صنعت، مطرح کرد: انجمن صنفی تولیدکنندگان شمش سرب ایران تمام تلاش خود را در راستای تعامل و همکاری سازنده با مسئولان و سازمان‌های دولتی به کار گرفته است و انتظار می‌‍رود سازمان حفاظت از محیط زیست کشور، همکاری بیشتری با این انجمن به عنوان تنها انجمن تخصصی سرب کشور داشته باشد. از آنجایی که هدف اصلی شکل‌گیری این انجمن، حمایت از تولیدکنندگان شمش با نگاه تخصصی به صنعت سرب همراه با ارتقای کیفی، توسعه و بهبود محیط کسب و کار صنعت سرب کشور بوده است، امیدوار هستیم مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست و سایر نهادهای مربوطه، به سمت تعامل با این انجمن با سرعت بیشتری حرکت کنند.
وی در پایان به چالش‌های موجود در صنعت سرب اشاره کرد و یادآور شد: صادرات کنسانتره سولفیدی، چالش مهمی است که صنعت سرب طی سالیان اخیر با آن مواجه بوده است و دولت باید در راستای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و همچنین اشتغال‌زایی بیشتر، اقدامات لازم جهت جلوگیری از خام‌فروشی کنسانتره معدنی را در دستور کار خود قرار دهد. ضمن اینکه قیمت‌گذاری دستوری، معضل دیگر صنعت سرب کشور است که باید بازنگری اساسی در این زمینه صورت پذیرد. همچنین باید تمهیدات لازم در خصوص ابلاغ و اجرای معافیت برگشت ارز حاصل از صادرات در برابر ورود موقت تولیدکنندگان اندیشیده شود تا شاهد رونق صادرات و ارزآوری بیشتر به داخل کشور باشیم. افزایش بی‌رویه تعرفه گازبهای صنایع فلزی کشور که طی ماه‌های اخیر واحدهای زیادی از صنعت تولید سرب کشور را به تعطیلی کشانده نیز مزید بر علت شده است که نامه‌های بسیاری از تولیدکنندگان مبنی بر فراهم نبودن ادامه فعالیت طی یک تا دو ماه آینده به این انجمن ارسال شود. امیدوار هستیم با عنایت مسئولان محترم، تدابیر لازم اتخاذ و با اصلاح نرخ گاز مصرفی از تعطیلی واحدها جلوگیری شود.
همکاری نکردن کشورهای عضو کنوانسیون بازل با ایران و تولیدکنندگان ایرانی نیز دلیل بسیار مهمی در رکود واردات باتری فرسوده و تولید سرب کشور است که سازمان حفاظت محیط زیست باید در راستای حل این مشکل اقدام کند. جولان واسطه‌ها در صنعت سرب و تامین نشدن باتری فرسوده مورد نیاز تولیدکنندگان واقعی شمش، از چالش‌های مهم این صنعت است که رفع آن، نیازمند همکاری سازمان‌های مربوطه به ویژه سازمان حفاظت از محیط زیست کشور است؛ چراکه اگر این معضل رفع نشود، شاهد تعطیلی هرچه بیشتر واحدهای واقعی تولیدکننده شمش خواهیم بود. در حال حاضر زمان آن فرا رسیده است که فعالان صنعت سرب با یکدیگر متحد شوند تا بتوانیم صنعت سرب را به جایگاه واقعی خود برسانیم و انجمن صنفی تولیدکنندگان شمش سرب ایران از هیچ تلاشی در این زمینه برای توسعه و پیشرفت صنعت سرب کشور دریغ نخواهد کرد.
