بازار جهانی طلا طی چند ماه اخیر دستخوش تغییرات فراوانی شد و این مسئله به بازار ایران نیز سرایت کرد؛به‌گونه‌ای که در بورس کالای ایران اغلب عرضه‌های صورت گرفته، بدون متقاضی می‌ماند. با این حال در شرایطی تقاضای طلا در بورس کالا کاهش یافت که تولیدکنندگان طلا در ایران مجبور به انجام عرضه شمش طلا از طریق مزایده در بانک شدند، اما در کمال تعجب، تقاضای طلا در این شیوه بسیار چشمگیر بود. در عین حال عرضه شمش طلا در بورس کالا با مشکلاتی همراه است و اغلب متقاضیان ترجیح می‌دهند تا شمش طلا را در خارج از بورس کالا خریداری کنند. به‌نظر می‎‌رسد که لازم است تا بورس کالا با فراهم کردن تسهیلاتی برای متقاضیان، انجام معامله را در این بازار آسان‌تر کند.

بازارهای طلا طی چند ماه گذشته دستخوش تغییرات گوناگونی شد و بهای طلا با نوسانات بسیار شدیدی مواجه شد. در ابتدای سال 2016 بهای طلا در سطح بسیار پایینی قرار داشت و این فلز گرانبها، سال 2016 را با بهای 1100 دلار در هر اونس آغاز کرد و این مساله باعث کاهش رونق بازار این فلز گرانبها شده بود. اما هر چه سال 2016 پیش می‌رفت، بهای طلا نیز به‌آرامی افزایش می‌یافت، به‌گونه‌ای که در برخی از موارد بیش از 40 درصد رشد را نسبت به ابتدای سال 2016 نشان می‌داد و به حدود 1360 دلار در هر اونس می‌رسید. با این حال قبل و بعد از انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، بازار طلا دچار نوسانات شدیدی شد و بهای این فلز گرانبها بیش از 200 دلار در هر اونس سقوط کرد. این موضوع منجر به تغییرات شدید در تقاضای طلا در بازارهای جهانی شد. چنانچه قبل و بعد از انتخابات آمریکا را بررسی کنیم، بازار طلا در ایران رونق فراوانی داشت و شرکت‌های عرضه‌کننده در بورس کالا، قادر بودند تا به‌راحتی شمش طلای خود را در بازار به فروش برسانند. اما پس از انتخابات، اوضاع دگرگون شد و تقاضای طلا به میزان قابل توجهی کاهش یافت. هم‌اکنون نیز این بازار چندان رونق ندارد.

معدنکاری طلا را در ایران چطور ارزیابی می کنید؟

طلا جذابیت‌های خاص خود را دارد و این فلز گران‌بها در بسیاری از کشورها به‌عنوان سرمایه اصلی و دارایی‌های اساسی به‌شمار می‌رود. کشورهای دارای معادن طلا همواره تلاش می‌کنند به هر نحوی از این معادن بهره‌برداری کنند. چرا که اصولاً طلا یک سرمایه مطمئن است. در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و آفریقای جنوبی که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان طلا مشغول فعالیت هستند،، قیمت تمام‌شده تولید طلا بسیار بیشتر از ایران است و ایران مزیت‌های فراوانی برای تولید طلا دارد. علاوه بر این، به‌طور کلی سرمایه‌گذاری در طلا با بیش از 70 درصد سود همراه است. در غیر این صورت، روی آن سرمایه‌گذاری انجام نمی‌شود. در همین حال دلایلی همچون پایین‌تر بودن حقوق و دستمزد، تکنولوژی مورد استفاده و همچنین بهای سوخت مصرفی باعث می‌شوند تا بهای تولید طلا و به‌طور کلی قیمت تمام‌شده تولید شمش در ایران در مقایسه با تولیدکنندگان اصلی به‌شدت پایین‌تر باشد.

کم بودن حقوق و دستمزد: یکی از مواردی که باعث کاهش قیمت تمام‌شده طلا در ایران می‌شود، میزان حقوق و دستمزد است. چرا که دستمزدهای معادن طلا در ایران بسیار ارزان‌تر از کشورهای تولیدکننده همچون کانادا، آمریکا و حتی آفریقای جنوبی است. در ابتدا، تولیدکنندگان طلا را در ایران باید به دو بخش دولتی و غیر دولتی تقسیم‌بندی کرد. در بخش دولتی، به‌نظر می‌رسد که بهای تمام‌شده به‌دلیل مباحثی همچون اشتغال و سایر مباحث اجتماعی، به‌شدت تحت فشار قرار گیرد؛ زیرا شمار نیروی انسانی شرکت‌ها بیش از بخش غیر دولتی است. این مسئله ناخودآگاه به افزایش بهای تمام‌شده طلا در ایران در بخش دولتی دامن می‌زند. اما سمت دیگر بخش خصوصی قرار دارد که در آن از کارگران فصلی استفاده می‌شود. همچنین تعداد نیروی انسانی در شرکت‌های خصوصی تولیدکننده طلا در برخی از موارد به دو برابر بخش‌های دولتی نیز می‌رسد. با این حال پایین‌تر بودن بهای دستمزد و حقوق کارگران و متخصصان در حال فعالیت در معادن طلا در ایران، باعث می‌شود تا بهای تمام‌شده تولید طلا در ایران کمتر از دیگر کشورها باشد. این در حالی است که در دیگر کشورها ممکن است حقوق یک کارگر، چندین برابر یک کارگر معدن طلا در ایران باشد. هر چند که هزینه‌های زندگی در ایران نسبت به کشورهای یادشده کمتر است و این موضوع مزیتی برای معدنکاران طلا محسوب می‌شود.

تکنولوژی تولید: بخش دیگر بهای کم تمام‌شده طلا در ایران به مسائل محیط زیستی باز می‌گردد. چرا که بخش عمده‌ای از هزینه‌های طلا در دنیا به خرید تجهیزات کاهنده آلودگی هوا مربوط می‌شود. در بخش دولتی به‌دلیل اینکه زیر ذره‌بین بیشتری قرار دارد، تا حد زیادی مسائل محیط زیستی برطرف می‌شود، اما به حد مطلوب نرسیده است. این در حالی است که در بخش تولیدکنندگان خصوصی نظارت کمتری وجود دارد که در نتیجه، این شرکت‌ها هزینه کمتری را صرف خرید تجهیزات و تکنولوژی می‌کنند، بنابراین قیمت تمام‌شده تولید طلا در این شرکت‌ها کاهش می‌یابد. با این حال به‌دلیل مشکلاتی چون تحریم‌ها و مالی، برخی از تجهیزات پیشرفته کاهنده آلودگی هوا در واحدهای فرآوری طلا به ایران وارد نشده‌اند.

سوخت ارزان: مسئله دیگری که به کاهش قیمت تمام‌شده تولید طلا در ایران منجر می‌شود، سوخت است. در کشورهای اروپایی و نیز آمریکا، به‌طور طبیعی قیمت سوخت در مقایسه با ایران بسیار بالا است. در ایران اغلب تولیدکنندگان طلا از مازوت و در برخی از موارد نیز گازوئیل به‌عنوان سوخت اصلی استفاده می‌کنند. این موضوع باعث کاهش بسیار زیاد قیمت تمام‌شده تولید طلا از معادن موجود در ایران شده است. علاوه بر این، تامین، حمل‌ونقل و جابه‌جایی و همچنین مصرف سوخت‌های مورد استفاده در ایران مشکل چندانی وجود ندارد و شرکت‌ها قادرند به‌راحتی نسبت به تامین سوخت مورد نیاز خود اقدام کنند. در همین حال اگر به‌جای گازوئیل و مازوت، از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت استفاده شود، باز هم شاهد کاهش قیمت تمام‌شده خواهیم بود. چرا که قیمت گاز طبیعی از دو سوخت دیگر کمتر است و در عین حال، آلودگی‌های محیط زیستی بسیاری کمتری در مقایسه با مازوت و گازوئیل دارد. باید یادآور شد که سوخت مایع هر قدر که ارزان باشد، باز هم مشکلاتی نظیر حمل و قیمت حمل، ذخیره‌سازی و انبار، جابه‌جایی و پمپاژ را با خود همراه دارد؛ این در حالی است که اگر خط گاز طبیعی به معادن طلا وصل شود، دیگر هیچ یک از مشکلات یادشده در مورد سوخت وجود نخواهد داشت و واحد تولیدکننده قادر خواهد بود تا میزان گاز مورد نیاز و ورودی خود را به خطوط تولید کنترل کند.

بازار طلا در ایران را چطور ارزیابی می کنید؟

در حال حاضر بازار داخلی طلا وضعیت نسبتاً مطلوبی را دارد؛ زیرا این بازار در حال رشد است. اما طی دی ماه، چند  باره طلا در بورس عرضه شد که متاسفانه استقبال مناسبی از سوی خریداران مشاهده نشد. دلیل این موضوع را می‌توان وجود برخی از مسائل قانونی در بورس کالا همچون مالیات جست‌وجو کرد. این مسائل باعث شده‌اند که در این مقطع زمانی، بورس کالا در مورد طلا چندان مناسب عمل نکند و خریداران از طلا استقبال نکردند. در این میان برخی از شرکت‌های عرضه‌کننده طلا در بورس کالا مجبور شدند از طریق بانک کارگشایی عرضه را به‌‌صورت مزایده انجام دهند.  فروش از طریق مزایده خریداران بیشتری پیدا کرد و این موضوع نشان می‌دهد که در حال حاضر خریدار برای طلا در کشور وجود دارد و میزان آن نسبت به گذشته افزایش نشان می‌دهد. حال این پرسش پیش می‌آید که چرا خریداران از طریق بورس کالا اقدام به انجام معامله برای طلا نمی‌کنندو این موضوع ابهام بزرگی است که در میان شرکت‌های عرضه‌کننده طلا نیز به‌وجود آمده است.

طلا در بورس کالا به‌صورت شمش یک کیلوگرمی معامله می‌شود و خریدار نیز باید بر روی این شمش ارزش افزوده ایجاد کند تا سود لازم را از خرید خود ببرد. خریداران برای ورود به بورس مجبورند تا برخی از اقدامات قانونی بوروکراتیک  را انجام دهند که از جمله آن‌ها می‌توان به پرداخت مالیات، عوارض، مالیات بر درآمد و... اشاره کرد. طبیعتا خریداران با توجه به موقعیتی که در بازار طلا و قیمت آن به‌وجود آمده است، قصد دارند تا بیشترین سود ممکن را ببرند. در همین حال، با توجه به اتفاقاتی که در منطقه خاورمیانه رخ داده است، افراد به سمت سرمایه‌گذاری بر روی سرمایه‌های مطمئن متمایل می‌شوند که  طلا می‌تواند یکی از اطمینان‌بخش‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها قلمداد شود. برای اینکه افراد به مقوله سرمایه‌گذاری در طلا وارد می‌شوند، تمایل دارند طلا به‌صورت خرد و کوچک در اختیار آن‌ها قرار گیرد و یا اینکه کارمزد آن کاهش یابد. در این صورت توان خریدار نیز برای انجام معامله افزایش می‌یابد و در عین حال، قدرت چانه‌زنی عرضه‌کنندگان نیز افزایش می‌یابد. در همین راستا، به عرضه‌کنندگان بورس پیشنهاد شده است که طلا را در قطعات 100 و 500 گرمی عرضه کنند چرا که طلا هر چه ریزتر شود، تعداد مشتریان نیز افزایش می‌یابد. با این حال به‌طور حتم به دلیل مسائل منطقه‌ای، افراد زیادی در حال تبدیل پول نقد به طلا و یا ارز هستند.

در انتهای سال 1394، پیش‌بینی می‌شد که طلا با افت قیمت شدیدی مواجه شود، اما عکس این موضوع اتفاق افتاد و قیمت طلا با رشد چشمگیری مواجه شد. با  توجه به با تغییراتی که در دولت آمریکا رخ داده است، می‌توان آینده بازار طلا را مثبت ارزیابی کرد. چرا که سیاست‌های دولت جدید آمریکا چندان قابل پیش‌بینی نیست. هنگامی که چنین وضعیتی در بازار به‌وجود می‌آید، قطعاً افراد به سمت سرمایه‌های مطمئن‌تر حرکت خواهند کرد و در شرایط کنونی، هیچ سرمایه‌ای مطمئن‌تر از طلا وجود ندارد. این موضوع باعث افزایش جذابیت بازار طلا در ایران و دنیا خواهد شد و متقاضیان را روانه بازارهای طلا خواهد کرد.

نقش دولت در رشد معدنکاری طلا در کشور را تا چه میزان موثر می دانید؟

معدنکاری طلا یکی از سخت‌ترین معدنکاری‌ها در سطح جهان است؛ چرا که عیار معادن طلا بسیار پایین و استحصال آن بسیار مشکل است. علاوه براین استخراج طلا به تجهیزات و تکنولوژی‌های بسیار پیشرفته نیاز دارد که این موضوع تنها از طریق مذاکرات دولتی و واردات این تجهیزات به کشور امکان‌پذیر است. ضمن اینکه با کامل کردن شبکه گازرسانی در سطح کشور و رساندن گاز به واحدهای فرآوری طلا، امکان کاهش قیمت تمام‌شده طلا به‌وجود می‌آید و این موضوع به افزایش قدرت رقابت تولیدکنندگان داخلی در بازار خواهد انجامید. در چنین شرایطی، این انتظار وجود دارد که دولت از تولیدکنندگان دولتی طلا حمایت بیشتری به عمل آورد. چرا که این تولیدکنندگان هم از طرف دولت و هم از سوی مسئولان محلی تحت فشار زیادی قرار دارند و انتظار می‌رود دولت با اختصاص تسهیلات ویژه تولیدکنندگان طلا را یاری کند.