تحت تاثیر قیمت جهانی نفت و تحریم، اقتصاد ایران، رشدی ناهمگن و نوسانی را تجربه کرده است. با توجه به روند کنونی تشدید تحریم و کاهش فروش نفت صادراتی، انتظار می‌رود در سال جاری نیز، روند کاهشی حجم اقتصاد ایران ادامه داشته باشد.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین»، ایران از گذشته دارای اقتصادی متکی به نفت بوده است؛ به طوریکه درصد زیادی از تولید ناخالص داخلی کشور را همواره درآمدهای ناشی از نفت تشکیل می‌داده است؛ حال چه به صورت فروش نفت خام و یا سایر فرآورده‌های نفتی. اگر چه برخی، ایران را کشوری با اقتصاد متنوع و در حال گذار به سمت خصوصی‌سازی معرفی می‌کنند، بخش دولتی همچنان بخش غالب در اقتصاد کشور را شامل می‌شود.
نفت، شاهرگ حیاتی این اقتصاد است و فراز و نشیب‌های قیمت آن در بازار جهانی تاثیر مستقیمی در بزرگ و یا کوچک شدن حجم اقتصاد ایران دارد. در این میان، عامل دیگری نیز طی 15 سال اخیر برجسته شده است و آن تاثیر تحریم‌های بین‌المللی بوده است. طی 40 سال گذشته، همواره کشور با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا مواجه بوده است، اما تحریم‌های هسته‌ای، صدمات جدی به اقتصاد کشور وارد آورد و به کاهش آن منجر شد. نمودار 1، تولید ناخالص داخلی ایران بر مبنای قیمت پایه 1390 از ابتدای دهه 90 جاری را نشان می‌دهد.
مطابق نمودار، در سال‌های 1391 و 1397 کاهش ارزش محصول ناخالص داخلی ایران اتفاق افتاده است. در سال 1391 با تشدید تحریم‌های بین‌المللی، سقوط آزاد ارزش ریال در کشور کلید خورد. به دلیل تحریم شدید نفت ایران و پس از کاهش شدید ارزش ریال طی کمتر از یک‌سال، تولید ناخالص داخلی حدود 6.6 درصد کاهش یافت.
در سال 1395 نیز با رفع تحریم‌های نفتی به دنبال توافق برجام، به‌یکباره جهش 12 درصدی در میزان محصول ناخالص داخلی ایران ایجاد شد؛ به طوریکه از 640 هزار میلیارد تومان در سال 1394 به 720 هزار میلیارد تومان رسید. این روند در سال 1397 متوقف شد، به طوریکه پس از خروج آمریکا از برجام و ایجاد محدودیت در فروش نفت ایران، محصول ناخالص داخلی ایران حدود 4.9 درصد سقوط کرد. در طول سال گذشته به طور میانگین، صادرات نفت ایران به کمتر از نصف رسیده بود و امکان دریافت نقدی آن نیز به طور کامل وجود نداشت.
تاثیر تحریم در سال گذشته، به ویژه در خصوص کاهش ارزش ریال، بسیار مهم و چشم‌گیر بود، اما شدت تحریم در سال گذشته تا حد زیادی تعدیل شده بود. به دلیل کمبود عرضه و رشد قیمت نفت در بازار، دولت آمریکا در تلاش بود تا در میان‌مدت به خریداران نفت ایران برخی معافیت‌ها را بدهد؛ در نتیجه میانگین فروش نفت ایران تا حدود یک میلیون بشکه در روز در برخی ماه‌ها نیز می‌رسید. با شروع سال 1398 و عدم تمدید معافیت‌های نفتی، صادرات نفت ایران مطابق برخی منابع غیررسمی به حدود 400 هزار بشکه تاکنون سقوط کرد و انتظار می‌رود طی ماه‌های آتی باز هم کاهش داشته باشد. از این رو درآمد دولت و در نتیجه تولید ناخالص داخلی ایران بار دیگر تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش خواهد داشت. انتظار می‌رود روند کاهش حجم اقتصاد کشور در سال 1398 نیز ادامه پیدا کند.
انتهای پیام//